नोटांचे सत्यापन अद्यापही सुरूच- आऱबीआय

नवीदिल्ली,30- गेल्या वर्षी करण्यात आलेल्या नोटबंदीला एक वर्ष उलटत आले असले तरी अद्यापही नोटांची मोजणी पूर्ण झालेली नाही. अत्याधुनिक चलन सत्यापन प्रणाली द्वारे या नोटांची गणती करण्यात येत असल्याची माहीती भारतीय रिजर्व बॅंकेने दिली आहे,

माहीती अधिकारासंबंधी एका प्रश्नाच्या उत्तरात ही माहिती देण्यात आली असून 30 सप्टेंबरपर्यंत 500 रुपयांच्या  1 हजार 134 कोटी आणि 1 हजारच्या 524.9 कोटी नोटांची प्रक्रिया पूर्ण करण्यात आली आहे. या नोटांची एकूण किंमत 10.91 लाख कोटी आहे.

एका प्रश्नाच्या उत्तरात माहिती देताना आरबीआयने स्पष्ट केले आहे की, या नोटांवरील प्रक्रिया दोन शिफ्टमध्ये सुरू आहे. अत्याधुनिक मोजणी मशिनवर हे काम सुरू आहे. आतापर्यंत मोजण्यात आलेल्या नोटांची माहितीही आरटीआयअंतर्गत मागविण्यात आली होती. यावर उत्तर देताना आरबीआयने स्पष्ट केले आहे की, नोटांच्या सत्यापनाचे काम ही सतत चालणारी प्रक्रिया आहे. विविध बँकांमध्ये जमा करण्यात आलेल्या या नोटा ६६ सोफिस्टिकेटेड करन्सी व्हेरिफिकेशन अँड प्रोसेसिंग (सीव्हीपीएस) मशिनद्वारे या नोटांची मोजणी सुरू आहे. सरकारने ८ नोव्हेंबर २०१६ रोजी ५०० आणि १००० रुपयांच्या जुन्या नोटा चलनातून बाद केल्या होत्या. या नोटा बँकात जमा करण्यासाठी त्या वेळी विशिष्ट मुदत देण्यात आली होती. जमा करण्यात आलेल्या नोटांचे आरबीआयकडून सत्यापन केले जात आहे. २०१६-१७ च्या आपल्या वार्षिक अहवालात आरबीआयने स्पष्ट केले होते की, चलनातून बाद करण्यात आलेल्या ५०० व १००० रुपयांच्या नोटांपैकी ९९ टक्के म्हणजेच, १५.२८ लाख कोटींच्या नोटा बँकेत परत आल्या आहेत. ३० जून २०१७ च्या एका अहवालात असेही स्पष्ट करण्यात आले होते की, १५.४४ लाख कोटींपैकी केवळ १६,०५० कोटींच्या नोटा परत आल्या नाहीत. ८ नोव्हेंबर २०१६ पर्यंत ५०० रुपयांच्या १,७१६.५ कोटी नोटा आणि १००० रुपयांच्या ६८५.८ कोटी नोटा चलनात होत्या. तथापि, नव्या ५०० व २००० रुपयांच्या नोटा छापण्यासाठी आरबीआयने ७,९६५ कोटी रुपये खर्च केले आहेत. ही रक्कम गतवर्षी खर्च करण्यात आलेल्या रकमेच्या म्हणजेच ३,४२१ कोटी रुपयांच्या तुलनेत दुप्पट आहे.